نیترات آب آشامیدنی

نیترات آب آشامیدنی

 نیترات

آنیون نیترات از یک اتم نیتروژن و سه اتم اکسیژن تشکیل شده است. تقریبا همه ترکیبات نیترات با کاتیونها محلول در آب هستند. به همین علت نیترات بسادگی میتواند همراه با جریان های آب ( رودخانه، قنات، آب زیرزمینی) جابجا شود و اصطلاحاً تحرک بسیار بالایی دارد. نیترات یکی از اشکال نیتروژن در طبیعت است. اگر به تصویر زیر مراجعه نمایید مشاهده مینمایید که نیتروژن در یک چرخه بصورت مدام در طبیعت در حرکت است. نیتروژن در ملکولهای پروتئین موجودات زنده باید موجود باشد. بخشی از این نیتروژن بصورت یون آمونیوم در ادرار از بدن جانوران خارج میشود. بر اثر فعالیت باکتریها یون آمونیوم ابتدا به نیتریت و سپس به نیترات تبدیل میشود. نیترات مجددا میتواند جذب گیاهان شود و یا بر اثر فعالیت باکتریها تجزیه شده و نیتروژن آن به جو بازگردد.

سمیت نیترات

نیترات در دسته بندی موارد سمی قرار نمیگیرد. در سیستمهای آبی نظیر دریاچه یا آکواریوم هم اشکال دیگر نیتروژن نظیر نیتریت و به ویژه آمونیاک به لحاظ سمی بودن و اثرات مخرب بر اکوسیستم جانوری مورد توجه قرار میگیرند. در کشاورزی یکی از اقلام کودی لازم جهت رشد گیاهان کودهای نیتراته هستند.

مضرات نیترات در آب

با اینکه نیترات سمی نیست اما مانند هر ماده دیکری چنانچه بیش از اندازه وارد بدن شود، اثرات نامطلوبی به همراه خواهد داشت. با توجه به عدم جمع آوری و تصفیه فاضلاب های خانگی از یک سو و از سوی دیگر استفاده افراطی از کودهای نیتراته در مزارع کشور، نیترات به پارامتری مهم در سنجش سلامت آب و مواد غذایی تبدیل شده است. چراکه بسیاری از سفره های آب زیر زمینی توسط فاضلاب به نیترات آلوده شده اند. مشهورترین مورد شناخته شده در این مورد، آلودگی آبهای زیرزمینی جنوب تهران بود که باعث شده بود تا قبل از حذف برداشت از آنها، غلظت نیترات در آب آشامیدنی مناطق جنوبی تهران غیر قابل قبول باشد. نیترات شاخص خوبی برای تشخیص آلودگی است. برای مثال آژانس محیط زیست آمریکا یکی از پارامترهایی را که توصیه نموده سالانه در مورد چاههای آب بصورت روتین آزمایش شود، نیترات است. افزایش غلظت نیترات در آب چاه میتواند نشانگر نشت فاضلاب یا زهابهای کشاورزی به آبخوانها باشد.

نکته: نیترات محلول در آب نه رنگ دارد و نه مزه و نه بو! بنابراین تشخیص اینکه نیترات در آب حل شده است با حواس چشایی و بویایی و بینایی امکان پذیر نیست و تنها با روشهای آزمایشگاهی میتوان از وجود یا عدم وجود نیترات در آب اطمینان یافت.

اما نیترات در آب آشامیدنی چه مضراتی دارد؟ بخشی از نیترات پس از ورود به بدن تبدیل به نیتریت می شود. نیتریت شكل معمولی هموگلوبين (عامل اکسیژن رسانی خون) را تبديل به متهموگلوبين میكند. متهموگلوبين دیگر قادر نیست با اكسيژن تركيب شود یعنی توانایی خون در انتقال اکسیژن به سلولهای بدن کاهش می یابد. در این حالت به سلولها اکسیژن کافی نمی رسد و فرد دچار سردرد، سرگیجه، تنگی نفس و آبی و خاکستری رنگ شدن پوست اطراف چشم و دهان تیره میشود که به آن سندرم کودک آبی گفته میشود. این وضعیت چنانچه شدید باشد در نوزادان خطر مرگ را به همراه دارد.

روشهای حذف نیترات

همانگونه که تشخیص وجود نیترات در آب به آسانی میسر نیست، حذف نیترات هم دشوار است. نیترات آب با جوشاندن، سرد و گرم کردن و حتی فیلتر کردن حذف نمی شود. در طبیعت نیترات در فرایند دینیتریفیکاسیون تجزیه شده و نیتروژن آن به جو بازمیگردد. در برخی روشهای تصفیه فاضلاب نیز از این روش استفاده میشود. اما استفاده از این روش در منزل یا صنایع کوچک امکان پذیر نیست. برخلاف تصور برخی افراد، فبلترهای میکرو نیز قادر به حذف نیترات نیستند. تنها روش مطمئن و موثر در حذف نیترات روش اسمز معکوس یا RO است. دستگاههای تصفیه RO نه تنها قادر به حذف نیترات هستند بلکه باکتریها را نیز حذف میکنند. با اینحال به علت قیمت خرید اولیه و هزینه های بهره برداری بالا تنها برای مکانهایی توصیه میشوند که واقعا آب مورد استفاده آنها با روشهای به صرفه دیگر قابل شرب نشوند.

حد مجاز نیترات

روشهای مطمئن و نا مطمئنی برای تشخیص نیترات در آب پیشنهاد شده است جهت اطلاع از آنها به این صفحه مراجعه فرمایید.  آزمایشگاه تخصصی آب آرین فن آزما ، آمادگی دارد میزان نیترات را در آب چشمه، آب چاه، آب شهری، آب معدنی، فاضلاب و خاک اندازه گیری و گزارش نماید. لطفا جهت دریافت اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.