آب شرب در یک تعریف ساده وکلی به آبی گفته میشود که برای نوشیدن مناسب باشد. بنابراین آب شرب نباید حاوی انگل، میکروبهای بیماریزا و هر گونه مواد شیمیایی مضر باشد. دسترسی تمام انسانها به آب آشامیدنی سالم از جمله حقوقی است که در سازمان ملل به رسمیت شناخته شده است. علیرغم اینکه بخش اعظم کره زمین را آب پوشانده است ولی دسترسی به آب مناسب برای آشامیدن چندان آسان نیست چراکه تقریبا تمام آبهای موجود در اقیانوسها و دریاها شور هستند و برای نوشیدن مناسب نیستند. از طرف دیگر به علت عدم رعایت بهداشت و آلودگیهای محیط زیستی بسیاری از رودها و چشمه های آب شیرین نیز آلوده شده اند و نامناسب برای نوشیدن هستند. به همین خاطر تهیه آب مناسب شرب برای انسانها در عصر حاضر تبدیل به یک چالش بزرگ شده است. بخصوص که با تغییرات اقلیمی در حال وقوع، بر مناطق خشک جهان افزوده خواهد شد و منابع سالم آب کمتر و کمتر خواهد شد.
تفاوت آب معدنی و آب آشامیدنی
آب معدنی باید از چاه یا چشمه ( آب زیرزمینی) تامین شود. بصورت طبیعی، آب حین عبور از لایه های مختلف زمین، برخی املاح را در خود حل می کند. به همین دلیل میزان املاح محلول در آبهای زیرزمینی نظیر چاه و چشمه همیشه بیشتر است از آبهای سطحی نظیر رودخانه است. اما آب آشامیدنی ممکن است از چشمه، چاه یا رودخانه تامین شده باشد. منشا تامین آبهای آشامیدنی بسته بندی شده حتی ممکن است آب لوله کشی شهری باشد. اما با انجام آزمایش آب معدنی میتوان اطمینان یافت که آب چشمه یا چاه مورد آزمایش را میتوان به عنوان آب معدنی معرفی کرد یا خیر.
آب لوله کشی یا آب بسته بندی شده
قبلا تصور می شد آب بسته بندی شده بهداشتی تر و سالم تر از آب لوله کشی است. اما با توجه به شناسایی میکرو پلاستیکها در آب بطریهای بسته بندی شده و مخاطرات ناشی از ورود میکروپلاستیها به بدن انسان، میتوان گفت تنها در صورت عدم دسترسی به آب لوله کشی سالم، استفاده از بطریهای آب بسته بندی شده توصیه می شود.
انواع آب شرب بسته بندی شده
آبهای بسته بندی شده به دو دسته تقسیم می شوند. 1) آبهای آشامیدنی 2) آبهای معدنی . آب آشامیدنی ممکن است همان آب شهری باشد. ممکن هم هست فرایند اضافی بر روی آن انجام شده باشد. در هر صورت منبع تامین آن اهمیتی ندارد.میتواند چاه، چشمه ، رودخانه یا آب لوله کشی باشد. تنها لازم است حد مجاز مواد محلول در آب رعایت شده باشد. اما در مورد آبهای معدنی علاوه بر آنکه لازم میزان مواد محلول در آن در محدوده مجاز باشد؛ همچنین لازم است منبع تامین آب حتما منابع زیرزمینی مانند چشمه و چاه باشد. تفاوت آب معدنی و آب آشامیدنی نیز بیشتر به همین موضوع ارتباط دارد..
ویژگی های آب شرب
ویژگیهای آب آشامیدنی از سه وجه مورد توجه قرار میگیرد: ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی. در این نوشتار با استفاده از استاندارد آب آشامیدنی کشور به شماره ۱۰۵۳ ISIRI که مربوط به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی است به ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی آب شرب اشاره میشود. جهت مطالعه آزمایش میکروبی آب لطفاً به صفحه مربوطه مراجعه نمایید.
حد مجاز هدایت الکتریکی
حد مجازی در استاندارد ملی 1053 برای EC آب آشامیدنی ذکر نشده است. در برخی ماخذ حد مطلوب هدایت الکتریکی بین 100 تا 300 میکروزیمنس اعلام شده است هرچند تا 500 میکروزیمنس هم منابع دیگر کیفیت آب را مطلوب دانسته اند. از 500 تا 2500 میکروزیمنس آب کمی مزه پیدا میکند. از 2500 تا 8000 میکروزیمنس به آب لب شور میگویند و بیش از 8000 میکروزیمنس آب شور گفته میشود.
استاندارد ملی آب آشامیدنی
با توجه به اهمیت کیفیت آب مناسب برای نوشیدن، استانداردهای متعددی برای آن تهیه شده است. در ایران نیز استاندارد آب شرب، جزء اولین استانداردهای تدوین شده در کشور است. آخرین ویرایش این استاندارد مربوط سال 1388 است که در ادامه بخشهایی از آن ارائه میشود.
جدول مشخصات میکروبی آب طبق استاندارد 1011
میکروارگانیسم | هدف پایش | حد مجاز |
کلیفرمهای گرماپای | نظارت و تصدیق | در 100 میلی لیتر قابل شناسایی نباشد |
اشریشیا کلی | نظارت و تصدیق | در 100 میلی لیتر قابل شناسایی نباشد |
میکروارگانیسمهای هتروتروف | صحه گذاری تاثیر فرایند گندزدایی در سامانه های آبرسانی | 500 cfu در یک میلی لیتر |
کلستریدیوم پرفرنژنس | صحه گذاری فرایند فیلتراسیون و گندزدایی در حذف ویروسها و پروتوزوآ | کمتر از یک cfu در 100 میلی لیتر |
جدول مشخصات فیزیکی آب طبق استاندارد 1053
ردیف | ویژگی | حد مطلوب | مقدار مجاز | واحد اندازهگیری |
۱ | کدورت | کمتر یا مساوی ۱ | حداکثر ۵ | NTU |
۲ | رنگ | – | حداکثر ۱۵ | پلاتین، کبالت برای رنگ حقیقی آب T.C.U |
۳ | بو | حداکثر ۲ واحد در ۱۲ درجه سلسیوس و حداکثر ۳ واحد در ۲۵ درجه سلسیوس | – | رقم آستانه بو(TON) |
۴ | pH | ۵/۸- ۵/۶ | ۰/۹- ۵/۶ | – |
۵ | طعم | – | فاقد هرگونه طعم نامطلوب | – |
۶ | ظاهر | – | فاقد اشیا خارجی مانند: شن و روغن. | – |
جدول حد مجاز مواد معدنی سمی محلول در آب طبق استاندارد 1053
ردیف | نوع ترکیب | بر حسب | حداکثر مجاز |
۱ | آرسنیک | As | ۰٫۰۱ |
۲ | آزبست | – | MFLa ۷ |
۳ | سرب | Pb | ۰٫۰۱ |
۴ | کروم(کل) | Cr | ۰٫۰۵ |
۵ | سلنیوم | Se | ۰٫۰۱ |
۶ | کادمیوم | Cd | ۰٫۰۰۳ |
۷ | آنتیموان | Sb | ۰٫۰۲ |
۸ | جیوه (معدنی) | Hg | ۰٫۰۰۶ |
۹ | مولیبدن | Mo | ۰٫۰۷ |
۱۰ | سیانور | CN | ۰٫۰۷ |
۱۱ | بر | B | ۰٫۵ |
۱۲ | نیکل | Ni | ۰٫۰۷ |
۱۳ | باریم | Ba | ۰٫۷ |
۱۴ | وانادیوم | V | ۰٫1 |
جدول حد مجاز و مطلوب مواد معدنی غیر سمی محلول در آب طبق استاندارد 1053
ردیف | نوع ترکیب | قرمول | حداکثر مطلوب | حداکثر مجاز |
۱ | کل مواد جامد محلول | (TDS)a | b1000 | ۱۵۰۰ |
۲ | سختی کل بر حسب | CaCO3 | ۳۰۰ | – |
۳ | کلرور بر حسب | Cl | ۲۵۰ | ۴۰۰ |
۴ | سولفات بر حسب | SO4 | ۲۵۰ | ۲۵۰ |
۵ | هیدروژن سولفوره | H2S | ۰٫۰۵ | |
۶ | آهن بر حسب | Fe | ۰٫۳ | – |
۷ | منگنز بر حسب | Mn | ۰٫۱ | ۴/۰ |
۸ | آلومینیوم بر حسب | Al | ۰٫۱ | ۱/۰ |
۹ | روی بر حسب | Zn | ۳ | – |
۱۰ | مس بر حسب | Cu | ۱ | ۲ |
۱۱ | نیترات بر حسب | NO3 | – | c50 |
۱۲ | نیتریت برحسب | NO2 | – | c3 |
۱۳ | کلسیم برحسب | Ca | ۳۰۰ | – |
۱۴ | منیزیم بر حسب | Mg | – | – |
۱۵ | آمونیاک بر حسب | NH3 | ۱٫۵ | – |
۱۶ | سدیم بر حسب | Na | ۲۰۰ | ۲۰۰ |
جدول حد مجاز برخی سموم کشاورزی در آب طبق استاندارد 1053
ردیف | نام سم | حداکثر مجاز(میلیگرم بر لیتر) |
1 | آلاکلر | 0.02 |
2 | آلدیکارب | 0.01 |
3 | آلدرین و دی آلدرین | 0.00003 |
4 | آترازین | 0.002 |
5 | کربوفوران | 0.007 |
6 | کلردان | 0.2 |
7 | کلرپیریفوس | 0.03 |
8 | کلروتولورن | 0.03 |
9 | سیانازین | 0.0006 |
10 | د د ت | 0.001 |
11 | 1و2 دی برومو 3 کلروپروپان | 0.001 |
12 | 1و2 دی کلرو پروپان | 0.04 |
13 | 1و3 دی کلرو پروپن | 0.02 |
14 | اندرین | 0.0006 |
15 | ایزوپروتورون | 0.009 |
16 | لیندان | 0.002 |
17 | متوکسی کلر | 0.02 |
18 | متولاکلر | 0.01 |
19 | مولینات | 0.006 |
20 | پندی متالین | 0.02 |
21 | پنتاکلروفنل | 0.009 |
22 | پرمترین | 0.3 |
23 | سیمازین | 0.002 |
24 | تربوتیل آزین | 0.007 |
آزمایشگاه تخصصی آب آرین فن آزما آزمونهای مرتبط با کیفیت آب آشامیدنی را انجام میدهد. جهت دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با ما تماس حاصل فرمایید. برای ملاحظه یا دانلود کل استانداردهای 1011 و1053 آب آشامیدنی میتوانید به صفحه اطلاعات مفید مراجعه فرمایید.
صفحات مرتبط: آب چاه ، آزمایش آب کشاورزی ، آب صنعتی ، آب مناسب گلخانه ، آب مناسب پرورش ماهی قزل آلا ، استاندارد سختی آب