آب دیگ بخار
کیفیت آب دیگ بخار در راهبری آن از اهمیت فراوانی برخوردار است. این اهمیت بدان علت است که کیفیت نامطلوب آب مورد استفاده در فرایند استفاده از دیگ بخار براحتی میتواند آسیبهای جدی به تاسیسات تولید بخار و آبگرم وارد نموده و موجب خسارات سنگینی شود. به همین دلیل در برنامه های بهره برداری و نگهداری تعمیرات دیگهای بخار، مراقبت از کیفیت آب از اهمیت بسیاری برخوردار است و بر آنالیز و آزمایش مکرر آن تاکید شده است.
استاندارد آب دیگ بخار
عموماً شرکتها از چه روشی برای کنترل کیفیت آب مورد استفاده خود بهره میگیرند؟
- استقرار آزمایشگاه: در صنایع بزرگی چون نیروگاههای حرارتی، فولاد یا پتروشیمی بعلت حساسیت بسیار زیاد، آزمایشگاه کنترل کیفیت آب در کارخانه احداث میشود تا بصورت مرتب و دقیق، آب مورد استفاده در بویلرها و دیگهای بخار را پایش نماید.
- استفاده از کیتهای آزمایشگاهی: در دیگر صنایع عموماً از کیتهای آزمایشگاهی برای تشخیص کیفیت شیمیایی آب استفاده میکنند. حسن استفاده از کیت ارزان و در دسترس بودن و پاسخدهی سریع آن است. با اینحال اعتماد صددرصد و دائمی به نتایج کیتهای آزمایشگاهی به دلایل زیر درست نیست: الف) کیفیت ساخت کیتهای آزمایشگاهی مانند هر محصول دیگری دستخوش تغییرات میشود ب) کیفیت آب خام مورد استفاده نیز یکسان نیست به این معنا که غلظت یونهای مزاحم (یونهایی که در نتیجه آزمایش تاثیر منفی میگذارند) در طی زمان دچار تغییرات میشود. به همین علت نتایجی که کیتهای آزمایشگاهی گزارش میکنند همیشه واقعی نیستند. برای رفع چنین مشکلی میتوان از خدمات آزمایشگاه ها معتبر استفاده کرد. به این معنا که در بازه های زمانی سه ماهه تا یکساله (بسته به تغییرات کیفیت آب خام ورودی و اهمیت سیستمهای تولید بخار) از آب خام ورودی و همچنین آب درون سیستم نمونه برداری و به آزمایشگاه های معتبر ارسال گردد تا از این طریق از عملکرد صحیح کیتهای مورد استفاده اطمینان حاصل گردد.
سختی مجاز آب دیگ بخار
pH آب دیگ بخار
بطور خلاصه در مورد کیفیت آب دیگ بخار میتوان گفت که هر نوع آبی برای تغذیه آن مناسب نیست. برای مثال سختی آب موجب ایجاد رسوب شده و مانع تبادل مناسب حرارت میشود. کاهش pH موجب خورندگی آب میشود. در اثر حرارت این خاصیت آب تشدید هم میشود. به همین ترتیب اکسیژن محلول در آب نیز موجب اکسیداسیون فلزات میشود. بخصوص آنکه دما نیز بالا است. درصورت وجود چنین شرایطی امکان سوراخ شدن مخزن و لوله های انتقال وجود دارد. قلیاییت نیز موجب تولید کف در دیگ بخار میشود. در نتیجه املاح موجود همراه کف وارد لوله ها و تراپها میشوند.
در نشریه ۴۶۲ دفتر نظام فنی سازمان برنامه برای pH ، سختی و TDS بویلرها جدول زیر پیشنهاد شده است :
پارامتر | بویلرهای پر فشار | بویلرهای فشار متوسط | بویلرهای کم فشار |
pH | ۷-۹ | ۶-۱۰ | ۵-۱۰ |
سختی (mg/l) | ۰-۱ | ۰-۱۰۰ | ۰-۲۵۰ |
mg/l) TDS) | ۰-۵۰ | ۰-۱۰۰ | ۰-۵۰۰ |
به رغم اهمیتی که سختی آب دیگ بخار، pH آب دیگ بخار و TDS آب دیگ بخار دارند، استاندارد آب دیگ بخار تنها به آنها منحصر نمیشود. بلکه اندازه گیری و آزمایش پارامترهای زیر نیز توصیه می شود:
pH، قلیاییت، سیلیس، سولفیت، آهن، مس، فسفات، اکسیژن محلول، هیدرازین، کلراید و کل جامدات محلول
نکاتی در مورد نمونه برداری:
-ظروف نمونه باید به طور کامل پرشوند. در این موارد لوله یا شلنگی از مواد بی اثر به مسیر نمونه برداری وصل شده و تا کف ظرف نمونه فرو برده میشود. قبل از نمونه برداری باید اطمینان حاصل شود که سطح بیرونی لوله یا شیلنگ تمیز باشد.
– نمونه ها باید از حجم کافی برای انجام تمامی آزمونهای لازم برخوردار باشد . حجم نیم تا یک لیتر معمولاً کافی میباشد .
– هنگام برداشتن نمونه از ذرات پراکنده بهتر است نقاطی برای نمونهبرداری در نظر گرفته شوند که به طور پیوسته و به صورت هم سرعت در حرکت باشند . چنانچه این موضوع در عمل مشکل باشد شیرها باید باز شوند و با تمام جریان عمل نمایند، تا هر نوع ماده رسوب شونده خارج شده و پس از تقریباً ۱۰ دقیقه به صورت هم سرعت تنظیم شود. سپس قبل از این که تغییرات مشهودی در ظاهر آن به وجود آید باید یک نمونه برداشته شود. البته این زمان نباید زودتر از ۳۰ دقیقه بعد از تنظیم جریان هم سرعت باشد .
مکان تجهیزات نمونه برداری باید طوری انتخاب شوند که نمونهبردار بتواند با امنیت کامل به وسایل نمونهبرداری دسترسی داشته باشد. در جاهایی که ضرورت دارد لولهها باید برای جلوگیری از آسیب به کارگران از نظر حرارتی عایقبندی شوند. نقاط اصلی نمونه برداری در چرخه ی آب و بخار در پیوست ب استاندارد ملی ۶۰۳۹ نشان داده شده اند.
ترکیب آب دیگ بخار ممکن است در درون دیگ بخار تغییرات بارزی نشان دهد. پس مکانهای نمونهبرداری در دیگ بخار از اهمیت زیادی برخوردار بوده و باید طوری باشند که نمونه تحت تأثیر آب تغذیه ورودی یا بخار همراه قرار نگیرد. در دیگهای بخار با چرخش طبیعی نمونهی جامع باید ازلوله ی پایین آورنده (Down commer) پایین دیگ بخار گرفته شود.
در دیگ های بخار با چرخش اجباری نمونه باید از قسمت تخلیه پمپ چرخاننده (Circulating Pump) درحال کار برداشته شود. نمونهها ممکن است بطور متناوب با پروب های جاسازی شده در موقعیتهای مناسب در مخزن دیگ بخار یا مسیر های تخلیه ی ( Blowdown)پیوسته برداشته شود. با این حال باتوجه به عدم اطمینان در جامع بودن نمونهی گرفته شده از مخزن دیگ بخار نمونهگیری از این محل فقط زمانی صورت می گیرد که دسترسی به مکان های دیگر ممکن نباشد.نمونه برداری از دیگ های بخار نوع لولهی آبی با سیستم یک طرفه (Once –through watertube ) ممکن نیست.
برای اندازهگیری گونههای یونی باید از ظروف پلی اتیلنی یا پلاستیکهای مشابه استفاده شود. اگر نمونهبرداری و نگهداری نمونه های به منظور اندازه گیری اکسیژن محلول و مواد آلی باشد ظرف نمونه گیری بهتر است از نوع شیشه بورو سیلیکاتی باشد. برای آزمایشهای باکتریولوژیکی باید از ظروف استریل استفاده شود.
برای کاهش بیشتر زمان ماند و تهنشینی ذرات پراکنده توجه به موارد زیر ضروری است:
- از خطوط لوله افقی طولانی اجتناب کنید .
- از خطوط لوله با قطر داخلی به حد کافی کوچک استفاده کنید ، تا مطمئن شوید که نمونه تحت شرایط جریان متلاطم با عدد رینولدز بزرگتر از ۴۰۰۰ انتقال مییابد.
جهت راهبری مناسب و ایمن دیگ بخار و تاسیسات جانبی، ایجاد برنامه نمونه برداری از آب و آزمایش آن توصیه شده است. به همین منظور نباید تنها به آزمایش آب موجود در دیگ بخار پرداخت بلکه بهتر است از آبهای زیر نیز نمونه برداری انجام پذیرد:
- آب خام
- آب بعد از سختی گیر
- آب کندانس (پیش از اتصال به آب سختی گیر)
- آب تغذیه (آب ورودی به دیگ)
طبیعتاً مانند هر آزمایش دیگری، کیفیت نمونه برداری از اهمیت فراوانی برخوردار است. بهتر است آبهای تغذیه ،دیگ بخار و کندانس که دمای بالایی دارند پیش از نمونه برداری- از نمونه گیرهای مجهز به سیستم خنک کننده- عبور داده شوند. همچنین نمونه برداری هنگامی صورت پذیرد که همه آب باقیمانده در لوله نمونه برداری تخلیه شده باشد. بهتر است ماهانه نمونه آبهای ذکر شده به آزمایشگاههای مجهز ارسال گردد تا از صحت آزمایشهای انجام شده اطمینان حاصل شود. (در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد نحوه نمونه برداری میتوانید به استاندارد ملی ۱۱۶۱۱ INSOمراجعه فرمایید)
بجز آب دیگ بخار که لازم است تمام آزمایشها در موردش انجام شود. برای سایر موارد تنها تعدادی از آزمایشها توصیه میشود:
- آب خام : سختی کل و کلراید، قلیائیت
- آب سختی گیر: سختی کل و کلراید
- آب کندانس: pH ، کلراید
- آب تغذیه: pH ، سختی کل، کلراید، قلیائیت و اکسیژن محلول
آزمایشگاه همکار استاندارد آرین فن آزما مطابق با گواهی صادر شده از اداره کل استاندارد استان تهران برابر با استاندارد ملی ۶۰۳۹ (شرایط آب تغذیه و آب دیگ بخار،دیگ های بخار زمینی و دریایی) میتواند آزمایشهای مربوط به کیفیت آب دیگ بخار و بویلر را برای مشتریان محترم انجام دهد. لطفاً با ما تماس بگیرید.
صفحات مرتبط: آزمایش آب، فاضلاب و پساب صنعتی